आधुनिक शेतीचा आदर्श : श्री. दादासाहेब दौलतराव शिंदे यांची यशोगाथा
The model of modern agriculture: The success story of Shri. Dadasaheb Daulatrao Shinde
शेतीचा विस्तार आणि प्रयोगशील दृष्टिकोन
श्री. शिंदे यांच्याकडे साडेसात एकर शेती आहे. एका एकर जागेत शेततळे उभारून त्यांनी पाणी व्यवस्थापनाचे उत्तम उदाहरण घातले आहे. अद्ययावत पॉलिहाऊस उभारून त्यांनी फुलोत्पादनाला चालना दिली आहे. मुख्य पिकांमध्ये डाळिंब, तूर, मका, भाजीपाला यांचा समावेश आहे.
डाळिंबातून विक्रमी उत्पन्न
त्यांच्या डाळिंब पिकातून मागील हंगामात तब्बल २९ लाख रुपयांचा नफा मिळाला. या यशातून मिळालेल्या उत्पन्नाचा उपयोग त्यांनी शेती अधिक आधुनिक करण्यासाठी केला. आधुनिक तंत्रज्ञान, गुणवत्तापूर्ण उत्पादन, बाजारपेठेचा योग्य अभ्यास या त्रिसूत्रीवर त्यांनी भर दिल्याने डाळिंबाची शेती त्यांच्यासाठी “कॅश क्रॉप” ठरली.
फुलोत्पादनात यश
शेतातील पॉलिहाऊसमध्ये त्यांनी फुलांचे उत्पादन सुरू केले., बोर्डो गुलाब, निशिगंध या फुलांपासून त्यांना चांगला नफा मिळतो आणि बाजारपेठेत त्यांची विशेष ओळख तयार झाली आहे.
फळझाडांचा पट्टा – पूरक उत्पन्न
श्री. शिंदे यांनी आपल्या शेताची बांधबंदिस्ती करून बांधावर विविध फळझाडे लावली आहेत : नारळ, आंबा, जांभूळ, चिकू, आवळा या झाडांमुळे त्यांना अतिरिक्त उत्पन्न तर मिळतेच, शिवाय शेतीला पर्यावरणपूरक छटा मिळते.
जमिनीची सुपीकता जपण्यासाठी विशेष प्रयत्न
आज बहुतेक ठिकाणी रासायनिक खतांचा अतिरेक होऊन जमिनीची सुपीकता कमी होत आहे. परंतु श्री. शिंदे यांनी वेगळा मार्ग अवलंबला आहे.
ते सेंद्रिय द्रवखत (Slurry) चा वापर करतात : अन्नधान्य स्लरी, जिवाणू स्लरी, कडधान्य स्लरी याचा समावेश आहे. या वापरामुळे मातीचा पोत सुधारतो, नैसर्गिक सुपीकता वाढते आणि रासायनिक खतांवरील अवलंबित्व कमी होते.
मोर्फाशी सक्रिय सहभाग
ते महाऑरगॅनिक अँड रेसिड्यू फ्री फार्मर्स असोसिएशन (MORFA) चे सक्रिय पदाधिकारी आहेत. या संस्थेमार्फत ते शेतकऱ्यांमध्ये सेंद्रिय शेतीचा प्रचार-प्रसार करतात. त्यांचा आग्रह आहे की, शेतीतील रासायनिक अवशेषमुक्त (Residue Free) उत्पादन हेच भविष्यातील गरज आहे.
प्राप्त पुरस्कार
१) २०२१चा महाराष्ट्र शासनाचा शेती निष्ठ शेतकरी पुरस्कार.
२) वसंतराव नाईक स्मृती प्रतिष्ठान पुसद यांच्यातर्फे वसंतराव नाईक कृषी गौरव पुरस्कार.
३) नारळ विकास बोर्ड यांच्यातर्फे पुरस्कार
प्रेरणादायी संदेश
श्री. दादासाहेब शिंदे यांनी दाखवून दिले आहे की – विज्ञानाधारित आधुनिक शेती, नैसर्गिक सुपीकता जपण्याची पद्धत, विविध पिकांचा समतोल वापर आणि पूरक व्यवसाय. या सगळ्यांच्या साहाय्याने शेतीत मोठे यश मिळवता येते. त्यांची यशोगाथा मराठवाड्यातीलच नव्हे तर संपूर्ण महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी प्रेरणादायी आहे.
निष्कर्ष
शेती म्हणजे फक्त मेहनत नव्हे, तर ज्ञान + तंत्रज्ञान + व्यवस्थापन यांचा उत्तम संगम आहे. श्री. दादासाहेब दौलतराव शिंदे यांचा प्रवास हेच सिद्ध करतो की आधुनिकतेच्या वाटेवर चालत, सेंद्रियतेला धरून, आणि नव्या बाजारपेठेचा अभ्यास करून शेतीत आर्थिक समृद्धी साध्य करता येते.
© दीपक केदू अहिरे
नाशिक
www.ahiredeepak.blogspot.com
#मराठवाडा शेती यशोगाथा
#आधुनिक शेती महाराष्ट्र
#डाळिंब शेती नफा
#पॉलिहाऊस फुलोत्पादन
#सेंद्रिय शेती फायदे
#Residue Free Farming India
#MORFA Farmers Maharashtra
