ज्ञानेश्वर माउली | Sant Dnyaneshwar
ज्ञानेश्वर माउली – संत परंपरेचा तेजस्वी दीप
संत परंपरेत ज्ञानेश्वर माउलींचे स्थान अनन्यसाधारण आहे. इ.स. १२७५ मध्ये आलंदी येथे त्यांनी समाधी घेतली, पण त्यांचा विचार, त्यांचे काव्य आणि त्यांची भक्ति आजही जिवंत आहे. "ज्ञानेश्वरी" या ग्रंथामुळे संत ज्ञानेश्वर माउली घराघरांत पोचले.
ज्ञानेश्वर माउलींचा जन्म इ.स. १२७५ मध्ये भागवत धर्माचे अनुयायी विठ्ठलपंथे यांच्या घरात झाला. वडिलांच्या संन्यासामुळे आणि समाजातील अन्यायामुळे लहानपणीच त्यांना अनेक संकटांना सामोरे जावे लागले. पण या संकटांतूनच त्यांनी अध्यात्मिक बळ प्राप्त केले. भगवंतावरील अखंड श्रद्धा आणि भक्ती हीच त्यांची खरी ओळख ठरली.
ज्ञानेश्वर माउलींनी अवघ्या सोळाव्या वर्षी ‘ज्ञानेश्वरी’ हा ग्रंथ लिहिला. गीतेचे त्यांनी सहज, सोप्या आणि भावपूर्ण ओव्या रचून केलेले भाषांतर हे मराठी भाषेचे पहिले गद्य-पद्य मिश्रित रूप मानले जाते. त्यात त्यांनी केवळ गीतेचा अर्थ मांडला नाही, तर साध्या माणसाला जीवन जगण्यासाठी आवश्यक तत्त्वज्ञान दिले. त्यामुळे ज्ञानेश्वरीला ‘मराठीचे गीतेचे भाष्य’ म्हणतात.
याचबरोबर त्यांनी ‘अमृतानुभव’ हा ग्रंथ रचून अद्वैत तत्त्वज्ञान स्पष्ट केले. त्यांचा विचार हा अद्वैताचा, परमार्थाचा आणि भक्तीचा संगम होता. त्यांनी लोकांमध्ये बंधुभाव, समानता, अहिंसा आणि प्रेम यांचा संदेश दिला.
ज्ञानेश्वर माउली हे केवळ संतच नव्हते, तर समाजसुधारकही होते. त्यांनी जात-पात, उच्च-नीच भेदभावाचा विरोध केला. प्रत्येक माणसात दैवीत्व आहे हे त्यांनी सांगितले. त्यांच्या कार्यामुळे वारी परंपरेला गती मिळाली आणि वारकरी संप्रदाय मजबूत झाला.
आजही आषाढी आणि कार्तिकी वारीत लाखो वारकरी "ज्ञानोबा-तुकाराम" म्हणत पंढरपूरला जातात. या वारीत माउलींच्या विचारांचा, ओव्यांचा आणि भक्ति-भावनेचा अनुभव मिळतो.
ज्ञानेश्वर माउलींच्या समाधीस्थान आलंदी हे आज भक्तांचे तीर्थक्षेत्र झाले आहे. भक्त त्यांना "माउली" म्हणजेच माता म्हणतात. कारण त्यांच्या काव्यातून, विचारातून आणि कृतीतून मिळणारी माया, जिव्हाळा आणि आधार हा मातृवत आहे.
थोडक्यात सांगायचे तर, ज्ञानेश्वर माउली हे संत परंपरेचे दीपस्तंभ आहेत. त्यांनी भक्ती, ज्ञान आणि समाजसुधारणेचा संगम घडवून मराठी मनामनांत अध्यात्माचा दीप प्रज्वलित केला. त्यांची वाणी आजही प्रेरणादायी आहे आणि पुढील अनेक पिढ्यांना मार्गदर्शक ठरत राहील.
ज्ञानेश्वर माऊली
Dnyaneshwar mauli
संतश्रेष्ठ ज्ञानेश्वर महाराज
प्रवर्तक मराठी संत साहित्याचे,
अल्प आयुष्यात संगम घडवला
भक्ती, ज्ञान आणि अध्यात्माचे...
लहानपणी कठीण प्रसंग ओढवले
वारकरी संप्रदायात उमटवला ठसा,
ज्ञानेश्वरी, अमृतानुभव, हरिपाठ
अभंग लिहिण्याचा घेतला वसा...
विश्व हेच ईश्वराचे रूप
भक्तीमार्गाने ईश्वरप्राप्ती सोपी होते,
रूढी व अंधश्रद्धा, जातीभेदाच्या पलीकडे
धर्म व अध्यात्म समजावून दिले...
आळंदीच्या वाळवंटात घेतली समाधी
वारकऱ्यांच्या हृदयात कायमची वसली,
भक्तीचा प्रचार मराठीतून केला
अशी संतश्रेष्ठ दिव्य ज्ञानेश्वर माऊली...
© दीपक केदू अहिरे
नाशिक
deepakahire1973@gmail.com
www.ahiredeepak.blogspot.com
www.digitalkrushiyog.com
digitalkrushiyog@gmail.com
******************************************
Telegram :
******************************************
Facebook :
******************************************
Instagram :
******************************************
YouTube :
******************************************
Quora :
https://mr.quora.com/profile/Deepak-Ahire-5?ch=10&oid=1651193170&share=74b6a2ed&srid=hZHxKh&target_type=user
******************************************
Koo :
******************************************
Pintrest:
******************************************
Share chat :
******************************************
Twitter :
@DeepakA86854129
******************************************
Website :
******************************************
No comments:
Post a Comment