प्रयोगशील शेतकरी विनोद तोडकर : हळद उत्पादनात विक्रमी यश
Experimental farmer Vinod Todkar: Record success in turmeric production
सांगली जिल्हा हा ऊस व हळद उत्पादनासाठी प्रसिद्ध मानला जातो. या भूमीत अनेक प्रगतिशील शेतकऱ्यांनी नव्या वाटा शोधल्या आणि शेतीत नवे मापदंड निर्माण केले. अशाच प्रगत व प्रयोगशील शेतकऱ्यांपैकी एक नाव म्हणजे श्री. विनोद संपतराव तोडकर (मु. पो. कासेगाव, ता. वाळवा, जि. सांगली). सहा एकर शेतीत त्यांनी आपल्या मेहनतीच्या जोरावर केवळ चांगले उत्पादनच नाही तर शेतीतून मोठा नफा मिळवत एक आदर्श निर्माण केला आहे.
हळद उत्पादनातील विक्रम
विनोद तोडकर यांचा मुख्य गाभा आहे हळद शेती. सांगली जिल्ह्यात त्यांची ओळख हळद उत्पादक शेतकरी म्हणून झाली आहे. मागील हंगामात त्यांनी सेलम जातीच्या वाळलेल्या हळदीचे प्रति एकर ५० क्विंटल इतके विक्रमी उत्पादन घेतले. आजच्या परिस्थितीत एवढे उत्पादन घेणे सोपे नाही, मात्र त्यांच्या नियोजनबद्ध शेतीमुळे हे शक्य झाले.
हळद पिकातून त्यांनी सातत्याने उच्च उत्पादन मिळवले आहे. फक्त उत्पादनच नव्हे तर त्यांनी पिकांच्या योग्य नियोजनाने खर्चावर नियंत्रण ठेवले. हळदीच्या लागवडीसोबत त्यांनी कोथिंबीर आणि मधुमका यांचे आंतरपीक घेतले. यामुळे एका एकरातूनच त्यांना ७० ते ८० हजार रुपयांचे उत्पन्न मिळाले. आंतरपिकाचा नफा थेट हळदीच्या लागवड खर्चाला पूरक ठरला. मुख्य हळद पिकापासून त्यांना एकरी तब्बल ७ लाख रुपयांचे उत्पन्न मिळाले, ही त्यांच्या शेती व्यवस्थापनाची खरी ताकद आहे.
पिकांमध्ये वैविध्य आणि प्रयोगशीलता
विनोद तोडकर यांनी केवळ एका पिकावर अवलंबून न राहता विविध पिकांचा संगम साधला आहे. ऊस, सोयाबीन, भाजीपाला यांसोबत त्यांनी नेहमी नवीन प्रयोग केले. ऊस पिकात त्यांनी मेथी आणि कोशिंबीर आंतरपीक घेतले. हळदीच्या पिकात स्वीट कॉर्न, मेथी व कोशिंबीर लावून चांगला फायदा मिळवला.
ढोबळी मिरचीचे त्यांनी प्रति एकर ५० टन उत्पादन घेतले.ऊसाचे ते सातत्याने १०० टन उत्पादन मिळवतात. शेतातील ही पिकांची विविधता त्यांना आर्थिकदृष्ट्या सक्षम करते आणि जोखीम कमी करते.
पूरक व्यवसायांचा आधार
फक्त शेतीवर विसंबून न राहता त्यांनी शेतीपूरक व्यवसायालाही महत्त्व दिले आहे. मधुमक्षिका पालन करून मध उत्पादनाचा नवा व्यवसाय उभा केला. कुक्कुटपालन, दुग्धोत्पादन आणि शेळीपालन यातून नियमित उत्पन्न मिळते. याशिवाय ते ऊस बेणे निर्मिती करूनही पैसा कमावतात. या सर्व पूरक व्यवसायांमुळे त्यांचा शेतकी उत्पन्नाचा पाया अधिक मजबूत झाला आहे.
मेहनत, नियोजन आणि सातत्य
विनोद तोडकर यांची शेती ही पारंपरिक नसून वैज्ञानिक पद्धतीवर आधारित आहे. योग्य वेळी योग्य पिके निवडणे, मातीची सुपीकता लक्षात घेऊन खत व्यवस्थापन करणे, आंतरपिकांचा वापर करून खर्च कमी करणे आणि बाजारपेठेचा अभ्यास करून विक्री करणे या तत्त्वांवर त्यांची शेती उभी आहे. त्यांच्या प्रयोगशील वृत्तीमुळे आज ते गावातच नव्हे तर जिल्ह्यातही आदर्श शेतकरी म्हणून ओळखले जातात.
प्रेरणादायी आदर्श
सहा एकर शेतीतून लाखो रुपयांचे वार्षिक उत्पन्न मिळवून विनोद तोडकर यांनी सिद्ध केले आहे की, शेतात मनापासून मेहनत, नियोजन आणि नवीन तंत्रज्ञानाची सांगड घातली तर प्रचंड यश मिळवता येते.
आज अनेक तरुण शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेती पद्धतीतून प्रेरणा मिळते आहे. हळद, ऊस, भाजीपाला, आंतरपीक आणि पूरक व्यवसाय यांचा संगम साधून त्यांनी स्वतःची आर्थिक उन्नती साधलीच, पण इतर शेतकऱ्यांसाठी एक उत्तम मार्गही दाखवला आहे.
© दीपक केदू अहिरे
नाशिक
www.ahiredeepak.blogspot.com
No comments:
Post a Comment