देशाची शान – भारतीय संविधान |
India’s Pride – The Constitution of India
भारताचे स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर देशासमोर एक मोठे आव्हान होते—एक अशा शासनव्यवस्थेची उभारणी करणे, जी लोकशाही, समानता व न्याय या मूल्यांवर आधारित असेल. भारतीय संविधानाने हे कार्य समर्थपणे पार पाडले आणि आजही ते भारताच्या लोकशाहीची मजबूत पायाभरणी आहे. म्हणूनच भारतीय संविधानाला “देशाची शान” म्हटले जाते.
भारतीय संविधानाची निर्मिती – एका महान प्रवासाची कहाणी
भारतीय संविधानाची रचना करणे हे एक अत्यंत विशाल आणि ऐतिहासिक काम होते. या कार्याची जबाबदारी संविधान सभेवर सोपवण्यात आली.
-
संविधान सभेची पहिली बैठक ९ डिसेंबर १९४६ रोजी झाली.
-
मसुदा बनवण्यासाठी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या अध्यक्षतेखाली मसुदा समिती (Drafting Committee) स्थापन झाली.
डॉ. आंबेडकर यांनी केवळ कायदे जाणणारे तज्ञ म्हणून नव्हे, तर समाजाच्या विविध घटकांच्या हक्कांची जपणूक करण्यासाठी तळमळीने काम केले. म्हणूनच त्यांना “भारतीय संविधानाचे शिल्पकार” म्हटले जाते.
भारतीय संविधानाची वैशिष्ट्ये – जे त्याला जगात अद्वितीय बनवतात
1. जगातील सर्वात मोठे संविधान
भारतीय संविधान हे जगातील सर्वात मोठे लिखित संविधान आहे. यात प्रस्तावना, २५ भाग, १२ अनुसूच्या आणि शेकडो कलमे आहेत.
2. लोकशाहीचा मजबूत पाया
“We the People of India” या शब्दांनी सुरू होणारी प्रस्तावना हीच दर्शवते की सत्ता अंतिमतः जनतेकडे आहे.
3. धर्मनिरपेक्षता आणि विविधतेचा स्वीकार
भारताच्या विविध भाषा, धर्म, संस्कृती यांना एकत्र ठेवण्यासाठी संविधानाने सर्व धर्मांना समान मान्यता दिली आहे.
4. मूलभूत अधिकार – नागरिकांचा संरक्षण कवच
संविधानाने प्रत्येक भारतीय नागरिकाला सहा महत्त्वाचे मूलभूत अधिकार दिले आहेत—
-
समानतेचा अधिकार
-
स्वातंत्र्याचा अधिकार
-
शोषणाविरुद्धचा अधिकार
-
धार्मिक स्वातंत्र्याचा अधिकार
-
सांस्कृतिक व शैक्षणिक अधिकार
-
घटनात्मक उपायांचा अधिकार
हे अधिकार नागरिकांच्या हक्कांचे संरक्षण करतात आणि लोकशाहीला बल देतात.
5. मूलभूत कर्तव्ये – नागरिकांची जबाबदारी
6. शक्तींचे सुंदर संतुलन
संविधानाने केंद्र सरकार आणि राज्य सरकार यांच्यात सत्तेचे स्पष्ट विभाजन केले आहे. न्यायव्यवस्था स्वतंत्र ठेवून लोकशाहीची सुरक्षा केली आहे.
भारतीय संविधान – बदलत्या काळासोबत विकसित होत राहणारे दस्तऐवज
भारतीय संविधान हे स्थिर दस्तऐवज नाही; बदलत्या काळानुसार त्यात अनेक दुरुस्त्या केल्या गेल्या आहेत. हेच त्याचे वैशिष्ट्य आहे—स्थिरता + लवचिकता.
भारतीय संविधान का आहे 'देशाची शान'?
-
कारण ते प्रत्येक नागरिकाला समान हक्क देतो.
-
कारण ते भारताच्या विविधतेला एकत्र बांधून ठेवतो.
-
कारण ते शक्तिशाली लोकशाहीचे आधारस्तंभ आहे.
-
कारण ते सामाजिक न्याय, स्वातंत्र्य आणि बंधुत्व यांसारख्या मूल्यांचा प्रचार करते.
कारण ते प्रत्येक नागरिकाला समान हक्क देतो.
कारण ते भारताच्या विविधतेला एकत्र बांधून ठेवतो.
कारण ते शक्तिशाली लोकशाहीचे आधारस्तंभ आहे.
कारण ते सामाजिक न्याय, स्वातंत्र्य आणि बंधुत्व यांसारख्या मूल्यांचा प्रचार करते.
भारताची प्रगती, शांतता आणि एकता ही संविधानामुळेच आज इतक्या दृढपणे टिकून आहे.
समारोप : संविधानाचे पालन करणे हीच देशभक्ती
देशाची शान- भारतीय संविधान...
Pride of the country-Indian Constitution
देशाची शान
भारतीय संविधान,
समस्त भारतीयांचा
आहे ताे अभिमान...
देशाची शान
राज्यघटनेचा स्वीकार,
कारभाराच्या तरतुदीचे
पडतात येथे हुंकार...
देशाची शान
आहे सर्वोच्च कायदा,
पायाभूत संविधानाने
शासनव्यवस्थेचा वादा...
देशाची शान
भारतीय संविधान,
जगात उंचावली
या संविधानाने मान...
© दीपक केदू अहिरे
नाशिक
www.ahiredeepak.blogspot.com
कोणत्याही टिप्पण्या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा