कृषीप्रदर्शनाची गरज | Importance of Agricultural Exhibitions

कृषीप्रदर्शनाची गरज | 

Importance of Agricultural Exhibitions

🌾 कृषीप्रधान भारतात कृषीप्रदर्शनाची गरज का?

   कृषीप्रधान देश म्हणून भारताची ओळख अगदी जुनी आहे. आजही 60–70% लोक शेती किंवा शेतीसंबंधित व्यवसायात गुंतलेले आहेत. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांना अद्ययावत माहिती, नव्या तंत्रज्ञानाचे ज्ञान, बाजारपेठेची माहिती, उत्पादन-विपणन तंत्र आणि पूरक व्यवसायाची माहिती एका ठिकाणी मिळवून देणारे कृषीप्रदर्शन हे अत्यंत उपयुक्त व्यासपीठ ठरते.

    आज महाराष्ट्रातील जवळपास प्रत्येक जिल्ह्यात भव्य कृषीप्रदर्शने आयोजित केली जात आहेत. शेतकऱ्यांच्या वाढत्या उत्स्फूर्त प्रतिसादामुळे ही प्रदर्शने कृषीविकासाचा अविभाज्य घटक बनली आहेत.

---

🌱 कृषीप्रदर्शनांचा इतिहास आणि प्रसार

   महाराष्ट्रात मोठ्या प्रमाणात कृषीप्रदर्शने सुरू होऊन साधारण दोन दशके लोटली आहेत. सुरुवातीला कार्यशाळा, परिसंवाद आणि चर्चासत्रे एवढ्यापुरतेच कार्यक्रम होते; परंतु नंतर खाजगी आयोजक आणि शासन यांच्या मदतीने जिल्हास्तरीय प्रदर्शन मोठ्या प्रमाणात होऊ लागले.

कारणे:

• ग्रामीण भागातील क्रियाशील प्रचार

• शेतकऱ्यांचा वाढता सहभाग

• व्यापारी पद्धती व स्टॉल नोंदणी

• विविध क्षेत्रातील कंपन्यांचा वाढता सहभाग

     आज ५०-५५ पेक्षा जास्त कृषीप्रदर्शने महाराष्ट्रात दरवर्षी आयोजित होतात. यावरून कृषीप्रदर्शनांची गरज किती व्यापक आहे हे स्पष्ट होते.

---

🌿 ज्ञानाचे आणि तंत्रज्ञानाचे केंद्र—कृषीप्रदर्शन

    कृषीप्रदर्शन हे केवळ वस्तूंचे प्रदर्शन नसून ज्ञान, तंत्रज्ञान आणि अनुभवाची देवाणघेवाण करण्याचे केंद्र आहे.

येथे शेतकऱ्यांना मिळते:

• पिकांचे नवीन तंत्रज्ञान

• आधुनिक यंत्रसामग्रीचे प्रात्यक्षिक

• गुणवत्तापूर्ण बियाणे व रोपे

• स्मार्ट शेती तंत्रज्ञान

• कीड व रोग व्यवस्थापन

• प्रशिक्षण व मार्गदर्शन

  डोळ्यांनी पाहिलेले ज्ञान अधिक परिणामकारक असल्यामुळे शेतकरी येथे पाहिलेल्या गोष्टी आपल्या शेतीत तत्काळ अवलंबू शकतात.

---

📢 माहिती प्रसारणाचे प्रभावी साधन

कृषीप्रदर्शन हे कृषी विस्तार शिक्षणाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.

येथे मिळणारी माहिती:

• वस्तूंचे प्रत्यक्ष निरीक्षण

• तांत्रिक तज्ज्ञांचे मार्गदर्शन

• प्रात्यक्षिकाचे ज्ञान

• निर्णय क्षमतेत वाढ

• उत्पादनाची विश्वासार्हता

   ग्राहक (शेतकरी) पाहिलेले, हाताळलेले उत्पादन अधिक विश्वासाने खरेदी करतात. त्यामुळे प्रदर्शनातील माहिती प्रसारण अतिशय प्रभावी ठरते.

---

🌾 उत्पादन व सेवांची यथायोग्य माहिती

  कृषीप्रदर्शनात शेतकऱ्यांना प्रत्यक्ष वस्तू व सेवा हाताळण्याची संधी मिळते. उदाहरणार्थ:

• खतांचे प्रकार

• बियाणे व त्यांची जनुकीय गुणवत्ता

• सिंचन तंत्रज्ञान

• ड्रोन तंत्रज्ञान

• सुरक्षित शेती साधने

• यंत्रसामग्री

यामुळे शेतकरी नव्या तंत्रज्ञानाबद्दल सजग होतात. तसेच कंपन्यांच्या प्रतिनिधींशी थेट संवाद साधून शंका निरसन करता येते.

---

🧑‍🌾 सेवांचे प्रदर्शन आणि जनसंपर्क

कृषीप्रदर्शन हे जनसंपर्क वाढवण्याचे उत्तम माध्यम आहे.

उत्पादक आणि विक्रेत्यांना मिळते:

• विद्यमान ग्राहकांशी नाते दृढ करण्याची संधी

• नवीन ग्राहक मिळवण्याचे व्यासपीठ

• ब्रँड ओळख वाढवण्याची संधी

• उत्पादनाबद्दल फीडबॅक

शेतकऱ्यांना मिळते:

• विश्वसनीय कंपन्यांची ओळख

• उत्पादने व सेवांची तुलना

• आपल्या गरजेनुसार निवड करण्याची संधी

---

📚 विस्तार कार्य—माहितीपत्रक, घडीपत्रिका, पुस्तिका वितरण

    कृषीप्रदर्शनात माहितीपत्रके, घडीपत्रिका, पुस्तिका मोठ्या प्रमाणात वितरित केल्या जातात. त्यांचा फायदा असा:

• एकाच विषयाची संपूर्ण माहिती

• आकृत्या, चित्रांसह स्पष्टीकरण

• तांत्रिक ज्ञानाचे सुलभीकरण

• घर घेऊन जाऊ शकणारी माहिती

• शिक्षणात वाढ

शेतकरी घरी जाऊन या माहितीचा अभ्यास करून योजना आखू शकतात.

---

🌾 वैशिष्ट्यपूर्ण व भव्य कृषीप्रदर्शने—नव्या संधींचा प्रवास

कृषीप्रदर्शन हे केवळ वस्तू खरेदी-विक्रीचे ठिकाण नसून नव्या उद्योग, व्यवसाय आणि नोकरीच्या संधी निर्माण करणारा मंच आहे.

प्रमुख संधी:

• कृषी सल्ला सेवा

• प्रकल्प आखणी

• आयात-निर्यात व्यवसाय

• स्टॉल व्यवस्थापन

• इव्हेंट मॅनेजमेंट

• कृषी महाविद्यालयीन विद्यार्थ्यांसाठी रोजगार

अनेक तरुण या प्रदर्शनातून प्रेरणा घेऊन यशस्वी उद्योजक झाले आहेत.

---

🌾 शेतीविषयक ज्ञानाची देवाणघेवाण

  कृषीप्रदर्शनात विविध जिल्ह्यांतील, राज्यांतील, कधी कधी देशांतील शेतकरी एकत्र येतात. यामुळे:

• अनुभवांची देवाणघेवाण

• पिकांच्या नवीन जातींची माहिती

• यशोगाथांचे आदान–प्रदान

• संशोधन संस्थांचे मार्गदर्शन

 एकाच छताखाली शेतीविषयक सर्व माहिती मिळणे हीच या प्रदर्शनाची सर्वात मोठी ताकद आहे.

---

🛠️ आधुनिक तंत्रज्ञानाचे स्टॉल—ड्रोन, स्मार्ट उपकरणे, स्वयंचलित प्रणाली

आजच्या कृषीप्रदर्शनात दिसतात:

• ड्रोन स्प्रेइंग

• माती तपासणी यंत्रे

• IoT आधारित सिंचन

• स्मार्ट सेंसर्स

• रोबोटिक्स

• सोलार उपकरणे

यामुळे शेती अधिक वैज्ञानिक आणि खर्चबचत करणारी बनत आहे.

---

📗 कृषी ज्ञानाचा विस्तार—पुस्तकांची पर्वणी

कृषीप्रदर्शनात पुस्तके, मासिके, दैनिकांची विक्री मोठ्या प्रमाणात होते.

• सेंद्रिय शेती

• फळबाग

• भाजीपाला

• सहकार

• कृषी कायदे

• आधुनिक लागवड तंत्र

शेतकरी योग्य पुस्तके सवलतीत खरेदी करतात. यामुळे त्यांचे तांत्रिक ज्ञान वाढते.

---

❓ शंका समाधान—थेट तज्ज्ञांशी संवाद

कृषीप्रदर्शनात अनेक तज्ज्ञ उपस्थित असल्याने:

• रोपवाटिका

• कीड/रोग

• प्राणिसंवर्धन

• शेततळी

• व्यवसाय योजना

या विषयांवरील शंका त्वरित दूर होतात. अनेक शेतकरी या प्रदर्शनामुळेच शेततळी योजना किंवा फलोत्पादनाशी जोडले गेले आहेत.

---

🌱 कृषीविकासातील कृषीप्रदर्शनाचा महत्त्वाचा वाटा

कृषीप्रदर्शनामुळे:

• फलोत्पादन वाढ

• जमीन सुपीकता सुधारणा

• पावसामुळे माती धूप कमी

• ग्रामीण रोजगार निर्मिती

• तंत्रज्ञानाची अंमलबजावणी

 गरीबी निर्मूलनात कृषीप्रदर्शनाची भूमिका मोठी आहे.

---

🌍 कृषीमाल निर्यात वाढवण्यास मदत

  मुक्त अर्थव्यवस्थेमुळे निर्यात वाढ महत्त्वाची आहे. कृषीप्रदर्शनात:

• आयातदार

• निर्यातदार

• FPOs

• बाजारपेठ तज्ज्ञ

   या सर्वांसोबत शेतकऱ्यांना थेट संवाद साधता येतो. त्यामुळे निर्यातक्षम उत्पादनांची माहिती मिळते.

---

🧩 कृषीप्रदर्शन—शेतीचे चालते-बोलते विद्यापीठ

 आजच्या काळात कृषीप्रदर्शन हे शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन करणारे चलनवलनशील विद्यापीठ बनले आहे. येथे मिळणारे ज्ञान, तंत्रज्ञान आणि नेटवर्किंग कोणत्याही कृषी शिक्षणापेक्षा अधिक व्यवहार्य असते.

---

✍️ कविता : कृषी प्रदर्शन

कृषीप्रधान देशात

गरज कृषी प्रदर्शनाची,

परिसंवाद,कार्यशाळा, चर्चासत्र

भूमिका निभवावी सहभागाची...

कृषिविकास केंद्रीभूत मानून

व्हावे नियमित कृषिप्रदर्शन,

यानिमित्ताने मिळते ज्ञानाची पर्वणी

अनुभवाची होते देवाणघेवाण...

कृषीप्रदर्शनात स्टॉलमध्ये

भरते अनेक वस्तू, सेवांचे प्रदर्शन,

प्रत्यक्ष पाहिलेले तंत्रज्ञान

अनुभवाच्या वृध्दीने होते मूल्यवर्धन...

कृषी प्रदर्शन असते ज्ञानाचे

अभिनव असे व्यासपीठ,

कृषिप्रदर्शनातून मिळते ज्ञान

असे ते चालते बोलते विद्यापीठ...

© दीपक केदू अहिरे

 

नाशिक

deepakahire1973@gmail.com

www.ahiredeepak.blogspot.com

www.digitalkrushiyog.com

digitalkrushiyog@gmail.com

****************************************

Telegram :

https://t.me/swakavyankur

****************************************

Facebook :

https://www.facebook.com/profile.php?id=100009110946515&mibextid=ZbWKwL

****************************************

Instagram : 

https://instagram.com/deepakahire1973?igshid=ZDdkNTZiNTM=

****************************************

YouTube :

https://youtube.com/@digitalkrushiyog?si=aEWNx_d4zPc7HVJ5

https://www.youtube.com/@Swa-kavyankur

****************************************

Quora :

https://mr.quora.com/profile/Deepak-Ahire-5?ch=10&oid=1651193170&share=74b6a2ed&srid=hZHxKh&target_type=user

****************************************

Koo :

https://www.kooapp.com/profile/दीपक1N673

****************************************

Pintrest:

https://pin.it/4lDhARatM

****************************************

Share chat :

https://sharechat.com/profile/ahiredeepak?d=n

****************************************

Twitter :

@DeepakA86854129

****************************************

Website :

https://ahiredeepak.blogspot.com/?m=

****************************************