name='viewport'/> link rel=“canonical”href=“https://ahiredeepak.blogspot.com/” /> स्व-काव्यांकुर (SWA-KAVYANKUR): April 2023

सौर ऊर्जा : महत्त्व आणि वापर ( Solar Energy : Importance and Applications)

सौर ऊर्जा : महत्त्व आणि वापर 
Solar Energy : Importance and Applications

Solar Energy : Importance and Applications सूर्यापासून आपल्याला सौर ऊर्जा मिळते. सूर्यापासून उष्णता आणि प्रकाश या रूपाने येणाऱ्या ऊर्जेला सौर ऊर्जा (Solar Energy) असे म्हणतात. सौर ऊर्जा हा अक्षय ऊर्जेचा मोलाचा स्रोत आहे. महाराष्ट्रात सौर ऊर्जेचा वाढता वापर असून सौर ऊर्जेचा वापर वाढवण्यासाठी भरपूर वाव आहे. विजेचा तुटवडा दिवसेंदिवस उग्र रूप धारण करत आहे. येणाऱ्या काळात सौर ऊर्जा हाच एकमेव पर्याय असेल. 

Sour urja: mahtva aani vapar
औद्योगीक वापरासाठी सौरऊर्जा (industrial solar)

   सौर उपकरणे पर्यावरणासाठी हानिकारक नाहीत. यामुळे कोणत्याही प्रकारचे प्रदूषण होत नाही. बऱ्याच सौर ऊर्जा संयंत्राना अनुदानही (सबसिडी) उपलब्ध आहे.  आपण सौरऊर्जेचा वापर औद्योगीक वापरासाठी,घरासाठी तसेच ग्रामीण भागासाठी, शेतीसाठी कृषीपंप, गरम पाणी करण्यासाठी, रस्त्यांवरील पथ दिव्यांसाठी सौरऊर्जा वापरू शकतो. 

१. औद्योगीक वापरासाठी सौरऊर्जा (Solar energy for industrial use)

  • औद्योगिक वसाहतीत किंवा शहरी भाग, ग्रामीण भागात फॅक्टरी, शाळा, कॉलेजेस, वसतीगृह, दवाखाना, सरकारी कार्यालये, हॉटेल येथे आपण सोलर सिस्टीम बसवू शकतो.
  • याचबरोबर मंगल कार्यालय, फार्म हाऊस, कोल्ड स्टोरेज, प्ले ग्राउंड, गार्डन, धर्मशाळा, मंदिरे, गोशाळा, डेअरी फार्म, पोल्ट्री फार्म, शेत तलाव, पॉलीहाऊस, ग्लास हाऊस, रोपवाटिका इ. कुठेही आपण औद्योगीक वापरासाठी सौरऊर्जा वापरू शकतो

२. घरासाठी सौरऊर्जा (Solar energy for the home)

Sour urja: mahtva aani vapar
घरासाठी सौर ऊर्जा (solar for Home)

  • सौर पॅनलवर पडणाऱ्या सूर्यकिरणांच्या माध्यमातून विज निर्माण होते. 
  • तुमच्या घरावर सोलर बसवून कायमस्वरूपी दर महिन्याच्या वीज बिलापासून सुटका मिळवता येते.
  • गुंतवणूक 'वनटाईम' होते. परंतु फायदा 'लाईफटाईम' मिळतो. अशी ही फायदेशीर गुंतवणूक आहे.

३. ग्रामीण भागासाठी सौरऊर्जा (Solar Energy for Rural Areas)

  • ग्रामीण भागातील विजेचे लोडशेडींग आपल्याला माहीतच आहे. 
  • वेळोवेळी खंडित होणारी विज त्यामुळे बॅकअपसाठी असणाऱ्या जनरेटवर होणारा भरमसाठ खर्च व येणारे मोठ्या प्रमाणावरील लाईट बिल यावर एकच उपाय म्हणजे सूर्याच्या किरणांपासून निर्माण होणाऱ्या विजेचा वापर करणे. 

४. शेतीसाठी कृषी पंप सौर ऊर्जा (Agricultural Pump Solar Energy for Farming)

Sour urja: mahtva aani vapar
कृषि पंप सौर ऊर्जा ( solar agricultural pump)

  • शेतात लाईट असो वा नसो. कधीही शेतातील पिकांना पाणी देणे सहज शक्य होते. 
  • सोलर कृषी पंपामुळे रात्री,बेरात्री शेतात पिकांना पाणी भरण्यापासून तुमची सुटका होऊ शकते. 

५. गरम पाणी करण्यासाठी सौर ऊर्जा (Solar energy for hot water)

  • सोलर वॉटर हिटरच्या सहाय्याने चोवीस तास गरम पाण्याचा पुरवठा होतो.  
  • नैसर्गिक पद्धतीने सूर्य किरणांपासून पाणी गरम होते. पूर्णपणे सुरक्षित आहे व अत्यल्प खर्चात देखभाल होते. 
  • महत्त्वाचे म्हणजे विजेची गरज नाही. प्रदुषणमुक्त, दीर्घायुषी अशी ही सिस्टिम आहे. 

६. पथदिव्यांसाठी सौरऊर्जा (Solar energy for street lights)

  • सोलर स्ट्रीट लाईट बसविल्यास वीज असो किंवा नसो, 
  • तुमच्या घरासमोर, गार्डनमध्ये, रस्त्यावर, फार्महाऊस, फॅक्टरी कायम प्रकाशमान असेल. 
  • कमी खर्चात, विना मेंटेनन्स, दीर्घकाळ प्रकाश मिळतो. 

 

Sour urja: mahtva aani vapar

    या सर्व सेवा-सुविधेत सोलर पॅनलची वॉरंटी पंचवीस वर्षाची असून बँक लोन सुविधाही मिळते. वारी, विक्रम, पॅनोसोनिक, श्रीराम, अदानी, गोल्डी,उषा, पोलिकॅब, ज्योतीटेक, रनोवसिस, कानेडियन व इतर कंपनीचे पॅनल मिळतात. सरकारी सबसिडीही मिळते. सोलरमध्ये एकदा गुंतवणूक करून आयुष्यभर लाभ मिळतो.

© दीपक केदू अहिरे

नाशिक 

deepakahire1973@gmail.com

www.ahiredeepak.blogspot.com

www.digitalkrushiyog.com

digitalkrushiyog@gmail.com

******************************************
Telegram :
******************************************
Facebook :
******************************************
Instagram : 
******************************************
YouTube :

******************************************
Quora :
******************************************
Koo :
******************************************
Pintrest:
******************************************
Share chat :
******************************************
Twitter :
@DeepakA86854129
******************************************
Website :

******************************************


सेंद्रिय आणि जैविक तणनाशके : तण नियंत्रणासाठी सुरक्षित आणि पर्यावरणपूरक उपाय I Organic and Biological Herbicides: Safe and Eco-Friendly Weed Management

 सेंद्रिय आणि जैविक तणनाशके : तण नियंत्रणासाठी सुरक्षित आणि पर्यावरणपूरक उपाय
Organic & Biological Herbicides: Safe and Eco-Friendly Weed Management


📌 परिचय

    रासायनिक तणनाशके विषारी तसेच जमिनीत दीर्घकाळ टिकणारी असल्यामुळे पुढील हंगामातील पिकांना धोका निर्माण होतो. सेंद्रिय शेतीमध्ये रासायनिक तणनाशके वापरता येत नाहीत. त्यामुळे तण नियंत्रणासाठी सेंद्रिय (Organic) आणि जैविक (Biological) तणनाशके अधिक सुरक्षित, स्वस्त आणि पर्यावरणपूरक ठरतात.

    या ब्लॉगमध्ये आपण तण नियंत्रणासाठी वापरल्या जाणाऱ्या नैसर्गिक, घरगुती आणि जैविक तणनाशकांची सविस्तर माहिती पाहणार आहोत.


🌱 सेंद्रिय तणनाशके (Organic Herbicides)


1️⃣ उकळते पाणी (Boiling Water)

Sendriya ani jaivik tannashake
सेंद्रिय तणनाशक: उकळते पाणी 

उकळत्या पाण्याचा वापर तणांचा नायनाट करण्यासाठी सर्वात स्वस्त आणि बिनविषारी उपाय आहे.

✔ कसा उपयोग करावा?

  • वाफ्यात बी पेरण्यापूर्वी उकळते पाणी वाफ्याच्या पृष्ठभागावर ओतावे.

  • त्यामुळे तणांचे बी, अंकुर व रोगकारक सूक्ष्मजंतू नष्ट होतात.

  • कांदा, मिरची, नर्सरी वाफ्यांसाठी प्रभावी.

✔ इतर उपयोग

भिंतीवर उगवलेले वड-पिंपळाचे तण उकळते पाणी ओतल्याने करपून मरतात.


2️⃣ मीठ (Salt as Herbicide)

घरोघरी वापरले जाणारे मीठ तणांवर अत्यंत प्रभावी.

✔ कसा वापरावा?

  • एक भाग मीठ + दोन भाग पाणी → तणांवर फवारणी

  • मीठ थेट पानांवर टाकल्यास तण वाळते

  • 4.5 लिटर व्हिनेगर + 1¼ कप मीठ → 2–3 दिवसात तण नष्ट

सूचना : पिकांच्या पानावर पडल्यास पिकही करपते.


3️⃣ लिंबाचा रस (Lemon Juice)

sendriya aani jaivik tannashake

सायट्रिक अॅसिडमुळे रुंद पानांची तणे मरतात.

✔ मिश्रण

  • 1 लिटर व्हिनेगर + 120 ml लिंबाचा रस

  • पाणी न मिसळता तणांवर फवारणी

  • कागदी लिंबाच्या वाया जाणाऱ्या फळांचा उपयोग उत्तम


4️⃣ व्हिनेगर (Vinegar / Acetic Acid)

असेटीक अॅसिड तणांची पेशी करपवते.

✔ कसा वापरावा?

  • 5% असेटीक अॅसिड असलेला व्हिनेगर वापरावा

  • कोरड्या हवामानात दुपारी फवारणी केल्यास उत्तम

  • 2 भाग गरम पाणी + 1 भाग व्हिनेगर → लहान तणांसाठी उत्तम


5️⃣ डिटर्जंट (Liquid Soap)

डिटर्जंटमुळे तणांची पाने कोरडी होऊन करपतात.

✔ मिश्रण

  • 1 भाग द्रव डिटर्जंट + 10 भाग पाणी

  • रुंद पानांच्या तणांवर प्रभावी


6️⃣ गोमूत्र (Fresh Cow Urine)

sendriya aani jaivik tannashake

ताजे गोमूत्र पाण्यात न मिसळता तणांवर फवारणी केल्यास तण करपून मरते.


7️⃣ मक्याचे पीठ (Corn Flour / Corn Gluten)

मक्याच्या पिठातील ग्लूटेनमुळे तणांच्या मुळांची वाढ थांबते.

✔ उपयोग

घराच्या अंगणातील फरशीतील फटींमध्ये वाढणाऱ्या तणांसाठी उत्तम.


8️⃣ मिश्रण तणनाशक (Organic Herbicide Mix)

१.१ लिटर व्हिनेगर + पाव कप मीठ + २ चमचे डिटर्जंट

याचे मिश्रण तणांवर फवारल्यास जलद परिणाम मिळतो.


घ्यावयाची काळजी (Precautions)

  • ही तणनाशके पिकांवर पडल्यास पिकांना नुकसान होऊ शकते

  • पिके शेतात नसताना फवारणी करणे उत्तम

  • पावसाचा अंदाज नसेल तेव्हा फवारणी करावी

  • जमिनीत जास्त प्रमाणात गेल्यास आसपासच्या पिकांच्या मुळांना धोका


🧬 जैविक तणनाशके (Biological Herbicides)


1️⃣ किडींमार्फत तण नियंत्रण (Insect-Based Control)

गाजर गवत (Parthenium) → मेक्सिकन भुंगा

  • एक अळी 10–15 हजार गाजरगवताच्या पानांचे सेवन करते

  • वाढ खुंटते आणि बीजोत्पादन थांबते

नागफण (Prickly Pear) → कोचीनील कीटक

  • कोचीनील कीटक सोडल्याने नागफण पूर्णपणे नष्ट

  • पिकांना कोणताही धोका नाही


2️⃣ बुरशीद्वारे तण नियंत्रण (Fungal Control)

sendriya aani jaivik tannashake

गाजर गवत → Puccinia abrupta (तांबेरा रोग)

४२–८५% तण नष्ट

बथुआ इ. तण → Phomopsis

प्रभावी नियंत्रण

दुधी तण → Phytophthora palmivora

संत्रा बागांत वापरले जाते


3️⃣ इतर जैविक उपाय

खार (Three-striped squirrel)

  • गाजर गवताच्या परागावर उपजीविका

  • बीजोत्पादन रोखते

Cassia sericea (कसिया सेरीसी) झाड

  • मुळांमधून निघणाऱ्या घटकांमुळे गाजर गवत उगवत नाही


🌾 निष्कर्ष

    सेंद्रिय आणि जैविक तणनाशके हे पर्यावरणपूरक, सुरक्षित आणि किफायतशीर उपाय आहेत. रासायनिक तणनाशकांच्या तुलनेत ही पद्धत जमिनीचा सुपीकपणा राखते आणि पिकांच्या गुणवत्तेत वाढ करते.

    सेंद्रिय शेतीत ही तणनाशके वापरणे म्हणजे विषमुक्त, टिकाऊ शेतीकडे वाटचाल!

 

© दीपक केदू अहिरे

नाशिक 

deepakahire1973@gmail.com

www.ahiredeepak.blogspot.com

www.digitalkrushiyog.com

digitalkrushiyog@gmail.com

******************************************
Telegram :
******************************************
Facebook :
******************************************
Instagram : 
******************************************
YouTube :

******************************************
Quora :
******************************************
Koo :
******************************************
Pintrest:
******************************************
Share chat :
******************************************
Twitter :
@DeepakA86854129
******************************************
Website :

******************************************

रानवांगीची लागवड ते उत्पादन I Cultivation to production of wild brinjal

🌿 रानवांगीची लागवड ते उत्पादन

Cultivation to Production of Wild Brinjal

Ranvangichi lagavd te utpadan

    रानवांगी ही नैसर्गिक औषधनिर्मितीसाठी अत्यंत महत्त्वाची वनस्पती आहे. तिचा वापर विविध प्रकारच्या औषधांमध्ये होत असल्याने महाराष्ट्र तसेच भारतातील अनेक राज्यांमध्ये या पिकाची लागवड वाढत आहे. रानवांगीमध्ये स्टेरॉईड (Solasodine) भरपूर प्रमाणात असल्याने याला व्यावसायिक दृष्ट्या मोठे महत्त्व आहे.


🌱 वनस्पतीचा परिचय

  • रानवांगी Solanaceae कुळातील औषधी झुडूप आहे.

  • शास्त्रीय नाव: Solanum xanthocarpum / Solanum khakhianum

  • पिकामध्ये जवळपास १०० प्रजाती आढळतात.

  • प्रजातींमध्ये ग्लायकोअल्कालाईड व सोलेसोडीन ही महत्त्वाची द्रव्ये आढळतात.

  • वनस्पतीची उंची: ०.७५ ते १.५० मीटर

  • फुले: पांढऱ्या रंगाची, गुच्छ स्वरूपात

  • फळे: २—२.५ से.मी. व्यासाची, हिरवी व पांढऱ्या ठिपक्यांची, पिकल्यावर पिवळी

  • फळांमध्ये चिकट बिया आढळतात.


💊 औषधी गुणधर्म व उपयोग

रानवांगीमध्ये नैसर्गिक स्टिरॉईडसदृश मूलद्रव्य DPA आढळते.
यापासून कुटुंबनियोजनाच्या गोळ्या, श्वसनाचे विकार, खोकला, दमा, त्वचारोग अशा अनेक औषधांची निर्मिती होते. त्यामुळे बाजारात या पिकाला मोठी मागणी आहे.


🌤️ हवामान

  • समशीतोष्ण व उष्ण हवामान योग्य

  • आदर्श तापमान: २०°C ते ३५°C


🧱 जमीन (Soil Requirement)

  • मध्यम ते भारी काळी जमीन उत्तम

  • पाण्याचा निचरा होणारी जमीन आवश्यक

  • सेंद्रिय पदार्थयुक्त जमीन अधिक उत्पादन देते


🌱 रोपे तयार करणे

  • एप्रिल–मे महिन्यात बी गादीवाफ्यावर पेरा

  • दोन महिन्यात रोपे लागवडीसाठी तयार होतात

  • इतर रोपांसारखीच निगा, पाणी, खत व्यवस्थापन ठेवावे

  • बियांची ट्रायकोडर्माद्वारे बीज प्रक्रिया करणे फायद्याचे


🚜 लागवड पद्धत

  • एक-दोन पावसांनंतर नांगरट करावी

  • 1–2 कुळवाच्या पाळ्या

  • हेक्टरी 10 ते 20 बैलगाड्या शेणखत

  • अंतर: 75–90 × 45–60 से.मी.

  • सरीवरंबा पद्धत योग्य

  • लागवडीनंतर लगेच पाणी देणे


🌾 खत व्यवस्थापन

  • लागवडीच्या वेळी: 50:50:50 NPK (किलो/हे.)

  • फुलोऱ्यात: 60 किलो नत्राचा दुसरा हप्ता

  • पाणी: 8–12 दिवसांच्या अंतराने

  • खुरपणी:

    • पहिली: 1 महिन्यानंतर

    • दुसरी: 2 महिन्यानंतर


🦠 रोग व किड नियंत्रण

या पिकावर रोग-किडीचा प्रादुर्भाव कमी असतो. तरीही:

सामान्य रोग

  • भुरी

  • मर रोग (Fungal)

    • उपाय: ट्रायकोडर्माद्वारे बीजप्रक्रिया

    • रोपवाटिकेत कॉपर ऑक्सिक्लोराईड 2 ग्रॅम/लीटर

किडी

  • मावा

  • पाने खाणारी अळी

    • उपाय: नुवाक्रोन 10 मि.ली./10 लि. पाणी


🧺 पिकाची काढणी

  • फळे पिवळी झाल्यावर तोडणी

  • पहिली तोडणी: 180 दिवसांनी

  • दुसरी: २ महिन्यांनंतर

  • फळे पातळ थरामध्ये वाळवावीत

  • बुरशी टाळण्यासाठी हवेशीर जागेत सुकवणे आवश्यक


📊 उत्पादन व नफा

  • वाळलेल्या फळांचे उत्पादन: 60–70 क्विंटल/हे.

  • बाजारभाव: ₹800–₹1000 प्रति क्विंटल

  • एकूण उत्पन्न: ₹50,000 – ₹60,000 प्रति हे.

  • लागवड खर्च: सुमारे ₹15,000

  • नफा: ₹40,000 – ₹50,000


© दीपक केदू अहिरे

नाशिक 

deepakahire1973@gmail.com

www.ahiredeepak.blogspot.com

******************************************
******************************************
******************************************
******************************************

******************************************
******************************************
Koo :
******************************************
******************************************
******************************************
@DeepakA86854129
******************************************

******************************************

मायक्रोग्रीन शेती व्यवसाय | Microgreen Farming Business : कमी गुंतवणुकीत घरातून जास्त नफा

  🌱 मायक्रोग्रीन शेती व्यवसाय: कमी जागेत जास्त नफा देणारा आधुनिक उद्योग Microgreens Business in Marathi | कमी गुंतवणुकीत जास्त कमाई      ...