कांदा उत्पादन आणि व्यापार व्यवसाय | Onion Production & Trading Business – संपूर्ण मार्गदर्शक
कांदा (Onion) हे भारतातील सर्वाधिक लागवड केले जाणारे आणि नाफ्याचा हमी देणारे भाजीपाला पीक आहे. महाराष्ट्र, विशेषतः नाशिक, पुणे, अहमदनगर, लातूर हे कांदा उत्पादनासाठी प्रसिद्ध प्रदेश आहेत. योग्य हवामान, उत्तम जाती, पाणी व्यवस्थापन आणि विपणन रणनीती यांच्या मदतीने कांदा उत्पादन आणि व्यापार हा अत्यंत फायदेशीर व्यवसाय ठरतो.
कांदा पिकासाठी आवश्यक हवामान
(Climate Requirements)
-
कांद्यासाठी थंड वातावरण अनुकूल.
-
वाढीच्या सुरुवातीला 10–15°C
-
गाठी वाढताना 13–24°C
-
दिवसाचे तापमान 25–30°C, रात्री 15–20°C
-
11–12 तास सूर्यप्रकाश, 70–75% आर्द्रता
-
अतिवृष्टी, उष्ण व दमट हवामान कांद्याला हानिकारक.
कांद्यासाठी थंड वातावरण अनुकूल.
वाढीच्या सुरुवातीला 10–15°C
गाठी वाढताना 13–24°C
दिवसाचे तापमान 25–30°C, रात्री 15–20°C
11–12 तास सूर्यप्रकाश, 70–75% आर्द्रता
अतिवृष्टी, उष्ण व दमट हवामान कांद्याला हानिकारक.
योग्य जमीन (Soil Requirements)
-
उत्तम निचऱ्याची मध्यम ते मध्यम भारी जमीन
-
सेंद्रिय खत असेल तर मुरमाड जमीनही चालते
-
सामू (pH) 6.5–7.0
-
क्षारता 0.5 ते 1%
उत्तम निचऱ्याची मध्यम ते मध्यम भारी जमीन
सेंद्रिय खत असेल तर मुरमाड जमीनही चालते
सामू (pH) 6.5–7.0
क्षारता 0.5 ते 1%
कांद्याच्या सुधारित जाती (Improved Onion Varieties)
खरीप हंगाम
-
N-53
-
Baswant-780
-
Agrofound Dark Red
-
Bhimraj
-
Arka Kalyan
N-53
Baswant-780
Agrofound Dark Red
Bhimraj
Arka Kalyan
रांगडा हंगाम
-
Phule Samarth
-
Bhima Super
-
Bhima Red
-
Bhima Shakti
Phule Samarth
Bhima Super
Bhima Red
Bhima Shakti
रब्बी / उन्हाळी
-
N-2-4-1
-
Pusa Red
-
Bhima Shakti
-
Arka Niketan
-
Udaipur-101
-
Agrofound Light Red
N-2-4-1
Pusa Red
Bhima Shakti
Arka Niketan
Udaipur-101
Agrofound Light Red
पांढरा कांदा
-
Phule Safed
-
Bhima Shweta
-
Agrofound White
-
Pusa White Flat
Phule Safed
Bhima Shweta
Agrofound White
Pusa White Flat
पिवळा कांदा
-
Phule Suvarna
Phule Suvarna
लागवड पद्धत (Sowing & Transplanting)
-
खरीप: बी पेरणी – मे, रोपांची लागवड – जुलै, काढणी – ऑक्टो/नोव्हें.
-
रांगडा: बी पेरणी – ऑगस्ट/सप्टें., लागवड – ऑक्टो/नोव्हें.
-
रब्बी: बी पेरणी – ऑक्टो/नोव्हें., लागवड – डिसें./जानेवारी (उन्हाळ कांदा).
-
रोपे गादी वाफ्यावर तयार करून पुनर्लागवड करणे फायदेशीर.
खरीप: बी पेरणी – मे, रोपांची लागवड – जुलै, काढणी – ऑक्टो/नोव्हें.
रांगडा: बी पेरणी – ऑगस्ट/सप्टें., लागवड – ऑक्टो/नोव्हें.
रब्बी: बी पेरणी – ऑक्टो/नोव्हें., लागवड – डिसें./जानेवारी (उन्हाळ कांदा).
रोपे गादी वाफ्यावर तयार करून पुनर्लागवड करणे फायदेशीर.
पाणी व्यवस्थापन (Irrigation Management)
-
सुरुवातीला बेताचे पाणी
-
गाठ वाढीच्या 45–100 दिवसांत नियमित सिंचन
-
अनियमित पाण्यामुळे जोडकांदा वाढतो
सुरुवातीला बेताचे पाणी
गाठ वाढीच्या 45–100 दिवसांत नियमित सिंचन
अनियमित पाण्यामुळे जोडकांदा वाढतो
खत व्यवस्थापन (Fertilizer Management)
-
हेक्टरी 40–50 गाड्या शेणखत
-
सेंद्रिय खतांसह
-
N – 100 kg
-
P – 50 kg
-
K – 50 kg
-
नत्राचे विभाजन –
-
50 kg पुनर्लागवडपूर्वी
-
उर्वरित 30 व 45 दिवसांनी
हेक्टरी 40–50 गाड्या शेणखत
सेंद्रिय खतांसह
-
N – 100 kg
-
P – 50 kg
-
K – 50 kg
नत्राचे विभाजन –
-
50 kg पुनर्लागवडपूर्वी
-
उर्वरित 30 व 45 दिवसांनी
किड नियंत्रण (Pest Management)
मुख्य किडी:
-
फुलकिडे (Thrips)
-
कांद्यावरील माशी
-
कटवर्म
-
तांबडे कोळी
-
वाळवी
थ्रीप्समुळे 30–40% नुकसान होऊ शकते. नियमित निरीक्षण आणि औषध फवारणी आवश्यक.
फुलकिडे (Thrips)
कांद्यावरील माशी
कटवर्म
तांबडे कोळी
वाळवी
रोग नियंत्रण (Disease Management)
मुख्य रोग:
-
मर रोग
-
काळा करपा
-
पांढरी सड
-
मूळकूज
-
जांभळा करपा
-
काजळी
-
कोलेटोट्रीकम
साठवणीत:
-
मानकुज
-
काजळी रोग
लक्षणे ओळखून वेळेवर उपचार करणे अत्यावश्यक.
मर रोग
काळा करपा
पांढरी सड
मूळकूज
जांभळा करपा
काजळी
कोलेटोट्रीकम
मानकुज
काजळी रोग
काढणी व प्रतवारी (Harvesting & Grading)
-
पानाखालील मान मऊ होणे, पाने वाकणे ही पिकत आल्याची चिन्हे
-
100–110 दिवसांत खरिप कांदा तयार
-
काढणी नंतर 3–4 दिवस सूर्यप्रकाशात वाळवणे
-
प्रतवारी करून एकसारखा माल दिल्यास चांगला भाव मिळतो.
पानाखालील मान मऊ होणे, पाने वाकणे ही पिकत आल्याची चिन्हे
100–110 दिवसांत खरिप कांदा तयार
काढणी नंतर 3–4 दिवस सूर्यप्रकाशात वाळवणे
प्रतवारी करून एकसारखा माल दिल्यास चांगला भाव मिळतो.
कांदा प्रक्रिया उद्योग (Value Addition / Processing)
-
कांदा निर्जलीकरण (Dehydrated Onion)
-
कांदा तेल
-
कांदा ज्यूस
-
कांदा लोणचे
-
भजी, सलाडसाठी कट
-
कांद्याच्या चकत्या वाळवून पावडर तयार करणे – मोठी बाजारपेठ
कांदा निर्जलीकरण (Dehydrated Onion)
कांदा तेल
कांदा ज्यूस
कांदा लोणचे
भजी, सलाडसाठी कट
कांद्याच्या चकत्या वाळवून पावडर तयार करणे – मोठी बाजारपेठ
कांदा व्यापार व्यवसाय (Onion Trading Business)
महाराष्ट्रात कांदा व्यापार हा अत्यंत फायदेशीर, कमी गुंतवणुकीत सुरू होणारा व्यवसाय आहे.
व्यवसाय सुरू करण्यासाठी आवश्यक पायऱ्या (Steps to Start Onion Trading Business)
1. व्यवसाय योजना तयार करा
-
गुंतवणूक
-
पुरवठा साखळी
-
खरेदी-विक्री दर
-
नफा अंदाज
गुंतवणूक
पुरवठा साखळी
खरेदी-विक्री दर
नफा अंदाज
2. योग्य ठिकाण निवडा
-
उत्पादन क्षेत्राजवळ साठवणूक
-
APMC मार्केटजवळ
-
गोदाम व ट्रान्स्पोर्ट सोय
उत्पादन क्षेत्राजवळ साठवणूक
APMC मार्केटजवळ
गोदाम व ट्रान्स्पोर्ट सोय
3. आवश्यक नोंदणी व परवाने
-
Shop Act License
-
APMC Trading License
-
GST Registration
-
PAN, TAN
-
व्यवसाय नोंदणी → वैयक्तिक मालकी / भागीदारी / Pvt. Ltd.
Shop Act License
APMC Trading License
GST Registration
PAN, TAN
व्यवसाय नोंदणी → वैयक्तिक मालकी / भागीदारी / Pvt. Ltd.
4. माल खरेदीसाठी विश्वासार्ह स्रोत तयार करा
-
थेट शेतकरी
-
APMC घाऊक बाजार
-
कोल्ड स्टोरेज ऑपरेटर्स
थेट शेतकरी
APMC घाऊक बाजार
कोल्ड स्टोरेज ऑपरेटर्स
5. विक्रीसाठी मार्केटिंग रणनीती
- किरकोळ विक्रेते
-
हॉटेल, रेस्टॉरंट सप्लाय
-
सुपरमार्केट
-
B2B प्लॅटफॉर्म – Udaan, JioMart Partner, ONDC
-
स्वत:चे ब्रँडिंग → ‘Premium A-Grade Onion
हॉटेल, रेस्टॉरंट सप्लाय
सुपरमार्केट
B2B प्लॅटफॉर्म – Udaan, JioMart Partner, ONDC
स्वत:चे ब्रँडिंग → ‘Premium A-Grade Onion
© दीपक केदू अहिरे
नाशिक
deepakahire1973@gmail.com
कोणत्याही टिप्पण्या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा